Eskapizm to jedna z form radzenia sobie, która przejawia się tendencją do ucieczek przed problemami życia codziennego. Ucieczka od rzeczywistości najczęściej odbywa się w celu poszukiwania spokoju i bezpieczeństwa, którego brakuje w realnym życiu. Ucieczka uniemożliwia tym samym stawienie czoła sytuacjom, osobom, czy konfliktom, które są trudne lub
niekomfortowe. O tym czym jest lęk, obniżony nastrój i jak sobie z nim skutecznie radzić przeczytasz więcej w artykule „Lęk i obniżony nastrój- jak sobie radzić?„.
Osoby uprawiające eskapizm mogą to robić świadomie lub nieświadomie. Najczęściej potrzeba ucieczki pojawia się w sytuacjach wymagających działania, czyli np. rozwiązania jakiegoś konfliktu, naprawienia relacji lub przebywania w niekomfortowym otoczeniu. Wtedy pojawia się dyskomfort, który skłania do ucieczek.
Eskapizm przybiera różne formy i objawia się różnymi działaniami. Nie wszystkie sposoby są określane jako negatywne. Wielu psychologów twierdzi, że odwracanie uwagi od problemów jest zdrowym nawykiem, szczególnie u ludzi, którzy w przeszłości borykali się z problemami psychicznymi. Jednakże, gdy eskapizm staje się głównym mechanizmem radzenia sobie z problemami, może to prowadzić do unikania konfrontacji z rzeczywistością, co z kolei może utrudnić rozwiązywanie problemów i rozwijanie zdolności radzenia sobie ze stresem.
Rodzaje ucieczek:
– jedzenie – zajadanie problemów lub przesadne dbanie o kaloryczność zjadanych posiłków
– praca – nadmierne zaangażowanie w pracę, brak zachowania balansu między życiem zawodowym, a życiem osobistym
– alkohol i inne używki – zmieniają funkcje poznawcze, które powodują odłączenie od świadomości, co z kolei ułatwia ignorowanie rzeczywistości
– duchowość – ucieczka w modlitwę lub medytację, jako form rozwiązywania problemów społecznych i prywatnych
– prokrastynacja – odkładanie wykonywania zadań na później
– uzależnienie od mediów społecznościowych i natłoku informacji
– odkładanie decyzji na później
– seks, sport i zakupy – aktywności, które wpływają na produkcje dopaminy, poprawiają samoocenę oraz nastrój, a także aktywują ośrodek nagrody
– podróżowanie – pozorna poprawa stanu psychicznego po zmianie miejsca zamieszkania bądź częstych wyjazdach wakacyjnych, które dostarczają nowych doznań
– książki, gry, filmy lub seriale – ucieczka w świat odrealniony pomaga zapomnieć o sprawach życia
Dlaczego uciekamy?
Główną przyczyną eskapizmu jest na przykład wysoki poziom frustracji i brak satysfakcji z własnego życia, długotrwały stres, lęk, problemy w relacjach międzyludzkich, dystans społeczny, choroby psychiczne i zaburzenia lękowe, które sprawiają, że pojawia się chęć wycofania z rzeczywistości i tym samym możliwość zapomnienia o smutku i bólu. O tym czym jest lęk i jak sobie z nim radzić przeczytasz więcej w artykule „Jak radzić sobie z lękiem i uczuciem niepokoju?„.
Konsekwencje:
Tendencji ucieczkowej nie da się jednoznacznie określić jako negatywny sposób radzenia sobie z problemami. W pozytywnym znaczeniu tego pojęcia człowiek ma szansę poznać siebie od nowa, poznać idee lub może nastąpić przewartościowanie, które doprowadzi do nowego spojrzenia na wiele istotnych spraw. Ucieczka stosowana świadomie i z umiarem jest także formą relaksu i pozwala na wytchnienie i złagodzenie napięcia Należy jednak zwrócić uwagę na to, ile miejsca i czasu poświęcane jest na ucieczkę, jakie są jej powody i w jakiej formie się odbywa, a najważniejsze – czy ucieczka jest świadoma. Niestety eskapizm może nieść ze sobą też negatywne konsekwencje, zwłaszcza gdy staje się uzależnieniem. Odcięcie od rzeczywistości, lęk, niezdolność do konfrontacji z problemami, życie w iluzji jedynie spotęgują problem, przed którym próbuje się uciec. Eskapizm nie pomaga w rozwiązywaniu niekomfortowych sytuacji.
W sytuacji, która wydaje się beznadziejna i bez wyjścia lub kiedy poradzenie sobie z problemem wydaje się nierealne, warto zacząć od małych kroków i aktywności, które zmienią ten stan. Jednym z nich może być zasięgnięcie porady psychoterapeuty lub psychologa, którzy często pracują z pacjentami nad rozwijaniem zdrowych mechanizmów radzenia sobie polegających na akceptacji trudnych uczuć i myśli oraz radzeniu sobie z nimi w sposób konstruktywny. O tym czym są techniki relaksacyjne pomagające w radzeniu sobie ze stresem i napięciem przeczytasz w artykule „Techniki relaksacyjne„.