Przemoc nie pojawia się nagle. Cykl przemocy to zjawisko cykliczne, powtarzające się. To proces, który zapewnia sprawcy kontrolę i władzę nad ofiarą. Krok po kroku odbiera on pewność siebie poszkodowanej osobie, godność oraz jej wiarę we własne możliwości i siły.
Przemoc to zjawisko złożone, może występować w różnych kontekstach oraz formach. Do przyczyn przemocy możemy zaliczyć m.in. zaburzenia i choroby psychiczne, nadużywanie substancji psychoaktywnych, niska tolerancja frustracji, wysoki poziom agresji uwarunkowanej biologicznie. Do sposobów analizy tego zjawiska zaliczamy tzw. ,,Fazę Cyklu Przemocy”. Model ten został stworzony przez Lenore Walkera w 1979 roku. Opisuje, jak przemoc rozwija się w relacjach, pomaga ofiarom lepiej zrozumieć, co się dzieje i jak mogą się chronić.
Dane zjawisko składa się z następujących faz:
- I faza – narastania napięcia oraz agresji
W tej fazie napięcie w relacji stopniowo się zwiększa. Sprawca jest poirytowany, najmniejsza rzecz powoduje konflikt. Ofiara może starać się unikać wybuchu awantury poprzez zmniejszenie swoich oczekiwań, rezygnację z zachowań, które mogłyby zdenerwować oprawcę. Atmosfera jest napięta i pełna strachu.
- II faza – gwałtownej przemocy
Na tym etapie sprawca wyładowuje napięcie, pozbywa się nagromadzonych emocji wyładowując je na ofierze. Uaktywnia się pod wpływem drobiazgu. Stosuje różnego rodzaju przemoc (werbalną, emocjonalną, fizyczną lub seksualną). Jest to kulminacyjny moment, gdzie przemoc osiąga swoje największe natężenie.
- III faza – tzw. ,,miodowego miesiąca”
Jest to przejściowy okres skruchy. Sprawca stwarza pozory, aby przekonać ofiarę do siebie. Po wybuchu przemocowym zmienia się w inną osobę, przeprasza, tłumaczy swoje zachowanie i obiecuje poprawę. Zaczyna okazywać ciepło i miłość. Wie, że przekroczył granicę wyładowując się na drugiej osobie, dlatego stara się zadośćuczynić krzywd.
W tym czasie ofiara może odczuwać ulgę i mieć nadzieję, że przemoc się skończyła. Jest to jednak krótkotrwały proces, ponieważ wkrótce napięcie zaczyna znowu narastać, zaczynając nowy cykl przemocy. Z biegiem czasu ostatnia faza skraca się, a dłużej trwają dwa pierwsze etapy oraz przybierają na sile.
Jeżeli sytuacja ciągnie się latami, ostatecznie zanika okres ,,miesiąca miodowego”, a cykl przemocy skraca się do dwóch faz, wtedy relacja opiera się wyłącznie na zachowaniach przemocowych.
Działanie sprawcy
Sprawca przemocy często obwinia ofiarę za swój gniew, brak empatii. Próbuje przekonać ją, że to ona jest winna jego zachowania, i że musi przebaczyć, aby relacja mogła się naprawić. Wymaga od niej zaspokajania jego różnych potrzeb. Stosuje przemoc, aby poczuć kontrolę. Zależy mu na tym, żeby ofiara funkcjonowała według jego życzeń. Stosuje zjawisko ,,prania mózgu”, aby bezustannie oddziaływać na człowieka, manipulować nim. Wykorzystuje takie metody, jak:
- izolacja,
- poniżanie,
- zastraszanie,
- doprowadzenie do wyczerpania,
- wywołanie lęku i depresji,
- naprzemienność kary i nagrody.
Forma ochrony
- Edukacja na temat fazy cyklu przemocy może pomóc ofierze zrozumieć, że przemoc nie jest jej winą oraz uświadomi, że toksyczny cykl może się powtarzać.
- Należy szukać wsparcia wśród bliskich, rodziny lub w specjalistach ds. przemocy. Wsparcie emocjonalne i praktyczne pełni kluczową rolę dla przerwania cyklu przemocy.
- Warto obmyślić plan bezpieczeństwa, który pomoże działać w sytuacjach awaryjnych, takich jak wybuch przemocowy.
- Najważniejszym aspektem jest ustalenie własnych granic i nie pozwolić na to, żeby ktoś je naruszył.
Ważne jest, aby pamiętać, że nikt nie zasługuje na bycie ofiarą przemocy. Poszkodowani powinni wiedzieć, że nie są sami. Oto numery telefoniczne instytucji, które odpowiadają za ochronę ofiar przemocy: Niebieska Linia: (22) 668-70-00, 801-120-002. Pomoc ofiarom przemocy: (22) 666-00-60.