Sensoryka to stosunkowo nowa dziedzina nauki, która bada interakcje ludzi i innych zwierząt z ich środowiskiem. Łączy aspekty neuronauki, psychologii i fizjologii, aby zbadać, w jaki sposób otrzymujemy informacje ze środowiska i jak wykorzystujemy je do kierowania naszym zachowaniem. Ten obszar badań jest bardzo ważny, ponieważ może nam pomóc zrozumieć, w jaki sposób ludzie się uczą, zapamiętują i podejmują decyzje. Terapia natomiast to określony sposób leczenia przy pomocy zabiegów
i lekarstw. Istnieje wiele różnych terapii jednak do najbardziej powszechnych
w ostatnich latach należy psychoterapia, terapia poznawczo-behawioralna i coraz prężniej rozwijająca się właśnie terapia sensoryczna.
Terapia sensoryczna skierowana jest przede wszystkim dla dzieci, które wykazują zaburzenia integracji sensorycznej (SI). SI to uporządkowana, prawidłowa organizacja bodźców sensorycznych odbieranych przez organizm za pośrednictwem receptorów. Mózg rozpoznaje napływające bodźce, interpretuje je i na podstawie dotychczasowych doświadczeń inicjuje odpowiednią reakcję (nazywaną reakcją adaptacyjną). Zaburzenia integracji sensorycznej pojawiają się, gdy układ nerwowy nieprawidłowo organizuje bodźce sensoryczne. Mogą objawiać się zmniejszoną lub zwiększoną wrażliwością na bodźce lub wzmożoną aktywnością fizyczną. Zaburzenia w przetwarzaniu bodźców czuciowych mogą dotyczyć: czucia, wzroku, smaku, węchu, słuchu, koordynacji ruchowej.
Przyczyny zaburzeń SI mogą pojawić się już w czasie ciąży i okresu porodu. Zaburzenia sensoryczne u dzieci mogą być również spowodowane predyspozycjami genetycznymi, ekspozycją na szkodliwe substancje oraz stosowaniem szkodliwych produktów w czasie ciąży. W późniejszym okresie rozwoju dziecka często mówi się również o negatywnych skutkach długiej hospitalizacji, uwarunkowań kulturowych, czynników środowiskowych i bardzo ograniczonego kontaktu z innymi dziećmi. Badania wykazują, że takowe zaburzenia występują nawet u około 20% dzieci.
Zaburzenia SI u dzieci mogą występować jako niezależna choroba, ale często współwystępują z innymi problemami rozwojowymi. Między innymi z: ADHD, autyzmem, zespołem Downa i FAS. Dysfunkcje integracji sensorycznej objawiają się często zaburzeniami mowy, nadaktywnością, nadpobudliwością emocjonalną
i niezgrabnością ruchową.
Terapia sensoryczna to przede wszystkim zabawa, której celem jest nauczenie dziecka prawidłowego reagowania na bodźce zewnętrzne i wrażenia sensoryczne. Podczas zabawy z terapeutą dziecko uczy się sekwencjonować i organizować bodźce, które docierają do niego różnymi zmysłami. Takimi zabawami mogą być np. bujanie się w hamaku, jazda na deskorolce i zabawa zabawkami o różnych fakturach i kolorach, a także modelowanie figurek z plasteliny. W ten sposób wzmacniane są procesy neuronalne, co przyda się dziecku w późniejszym okresie szkolnym, np. podczas nauki pisania i wykonywania różnych innych czynności.
Celem terapii sensorycznej jest poprawa umiejętności integrowania bodźców sensorycznych, ale przede wszystkim powinna być dla dziecka zabawą, aby mogło jak najbardziej „ujarzmić” świat zewnętrzny w całej jego różnorodności i nie bać się go. Sesje terapii sensorycznej zazwyczaj odbywają się w specjalnym pomieszczeniu i trwają 45-60 minut. Rodzice mogą obserwować aktywność podczas zabawy i powtarzać niektóre jej elementy z dzieckiem w domu.
Autor: A. Broniarz