Słowo „trauma” stało się bardzo modne w mediach, ale także bywa nadużywane przez ludzi, natomiast czym jest tak naprawdę?
Trauma jest to trwała zmiana w psychice, doświadczenie lub wydarzenie, które powoduje silne i niezwykle przykre emocje oraz negatywne skutki psychologiczne
Trauma w sensie psychologicznym to „stan psychiczny wywołany działaniem zagrażających zdrowiu i życiu czynników zewnętrznych, prowadzący do głębokich zmian w funkcjonowaniu człowieka”. Może to być sytuacja, w której osoba doświadczyła lub była świadkiem zagrożenia dla swojego życia, fizycznego lub emocjonalnego bezpieczeństwa albo była zaangażowana w sytuacje, które były dla niej przytłaczające lub przerażające.
Rodzaje traumy
Rodzaje traum związanych z:
- przemocą fizyczną: pobicia, ataki fizyczne, nadużycie domowe lub przemoc wojenna.
- przemocą emocjonalną: znieważanie, upokarzanie, zastraszanie, poniżanie lub wyśmiewanie.
- nadużyciem seksualnym: wykorzystywanie seksualne jednostki bez jej zgody.
- katastrofami naturalnymi: trzęsienia ziemi, huragany, powodzie czy pożary.
- Trauma wojenna: wojna, konflikty zbrojne lub uchodźstwo.
- Trauma po wypadku czy po napadzie, włamaniu.
- Trauma po porodzie.
Warto zauważyć, że trauma może przyjmować różne formy i nie ogranicza się tylko do wymienionych powyżej. Każda jednostka może doświadczyć traumy w sposób unikalny i indywidualny, w zależności od jej kontekstu życiowego i doświadczeń.
Charakterystyczne zachowania osób z traumą
„Posiadanie” traumy może manifestować się na różne sposoby, a objawy mogą być różnorodne i indywidualne dla każdej osoby. Oto kilka potencjalnych objawów traumatycznych:
- Osoba może doświadczać nawracających i niekontrolowanych wspomnień, koszmarów lub flashbacków, które są powiązane z traumą. Oczywiście może powodować to także intensywne reakcje emocjonalne w odpowiedzi na bodźce przypominające traumę np. problemy z koncentracją czy nawet ataki paniki.
- Osoba może być bardzo skupiona na unikaniu sytuacji, myśli, emocji, miejsc, osób lub rozmów związanych z traumatycznym doświadczeniem.
- Wzmożone napięcie i nadmierne pobudzenie może być charakterystyczne dla osoby z traumą. Mogą być nadmiernie czujne na bodźce zewnętrzne, mają trudności z zasypianiem, skupieniem uwagi lub odczuwają uczucie ciągłego zagrożenia.
- Trauma często prowadzi do wystąpienia trudności emocjonalnych, takich jak uczucie smutku, beznadziejności, lęku, wstydu, złości czy irytacji. Osoba może również doświadczać zmian nastroju czy wahań między stanami nadmiernego pobudzenia, a stanami apatii.
- Trauma może powodować trudności ze snem, takich jak bezsenność, koszmary senne lub niepokojące sny. Osoba może również doświadczać zaburzeń apetytu, utraty łaknienia lub nadmiernego jedzenia jako sposób na radzenie sobie ze stresem.
- Obawy o swoje życie czy martwienie się o bliskich – często irracjonalne i przesadzone, nieadekwatne do faktycznego zagrożenia.
- Często występuje także ciągłe analizowanie traumatycznej sytuacji i opracowywanie innych sposobów poradzenia sobie z nią na wypadek „gdyby można było cofnąć czas”.
Konsekwencje traumy
Czasami traumatyczne doświadczenie może pełnić rolę „czynnika wyzwalającego” dla innych zaburzeń psychicznych. Przeżycie traumatycznego doświadczenia może prowadzić do różnych konsekwencji dla jednostki np. rozwój depresji czy zaburzeń lękowych o charakterze fobii.
Zaburzenia postraumatyczne
Zaburzenia postraumatyczne są grupą zaburzeń psychicznych, których wystąpienie związane jest z doświadczeniem przez pacjenta sytuacji skrajnie traumatycznej.
- Zaburzenia adaptacyjne
- Ostra reakcja na stres (ASD)
- Zespół stresu pourazowego (PTSD)
- Złożony zespół stresu pourazowego (C-PTSD, DESNOS)
Oczywiście mogą pojawić się także trudności w relacjach międzyludzkich, trudności z zaufaniem i kontrolą gniewu. Trauma może również wpływać na zdrowie fizyczne, powodując problemy somatyczne i osłabienie odporności. Osoba może doświadczać trudności w codziennym funkcjonowaniu, jak problemy ze snem, koncentracją, pamięcią i motywacją. Istnieje również większe ryzyko rozwoju uzależnień, jako sposób na radzenie sobie ze stresem i emocjami.
Jak sobie radzić z traumą?
Leczenie traumy jest złożonym procesem, który może wymagać różnych metod terapeutycznych. Oto kilka z nich: Terapia poznawczo-behawioralna (CBT), Terapia ekspozycyjna, Terapia postrzegania ruchowego (EMDR), Terapia grupowa i wsparcie społeczne, Farmakoterapia.
Autor: Aleksandra Stram