Zaznacz stronę

Narcystyczne zaburzenie osobowości (ang. narcissistic personality disorder, NPD) jest zaburzeniem osobowości, które można zdiagnozować tylko u osoby dorosłej.

Zaburzenie osobowości związanego z narcyzmem zostało wprowadzone do klasyfikacji DSM-III (podręcznik diagnostyczny do klasyfikacji zaburzeń psychicznych) w 1980 roku i od tego czasu jest ono uznawane jako jedno z zaburzeń osobowości.

Jak zachowuje się osoba narcystyczna?

Osoba narcystyczna charakteryzuje się skupianiem tylko na sobie, nadmiernym poczuciem własnej wartości i potrzebą podziwu. Podstawowym objawem jest poczucie bycia lepszym od innych. Ludzie z tym schorzeniem są często opisywani jako aroganccy, egocentryczni, manipulujący i wymagający. Mogą wykazywać nadmierną pewność siebie, pragnienie bycia w centrum uwagi i oczekiwania specjalnego traktowania. Nie zwracają uwagi na potrzeby otaczających ich ludzi, co wynika z  trudności z empatią do ludzi. Skupiają się głównie na własnych potrzebach i celach oraz wymagają od otoczenia, aby ich podziwiano, chwalono i traktowano w sposób uprzywilejowany. Mogą być skłonne do wykorzystywania innych dla własnych korzyści i oczekiwania na pochwałę i uznanie. Ich relacje międzyludzkie mogą być powierzchowne i oparte na wykorzystaniu innych osób dla własnych celów. Pacjenci cierpiący na opisywane schorzenie, są „zakochani” głównie w sobie.

Narcyzm występuje prawie u 1 % populacji ogólnej. Jak wskazują naukowcy, częściej dotknięci są nim mężczyźni.

Przyczyny narcystycznego zaburzenia osobowości

  • Czynniki genetyczne:  niektóre cechy narcystyczne mogą mieć podłoże genetyczne.
  • Wczesne doświadczenia i wychowanie: Traumatyczne lub nieodpowiednie doświadczenia w okresie dzieciństwa np. nadopiekuńczość, nadmierna krytyka i brak konsekwencji, brak wsparcia emocjonalnego.
  • Mechanizmy obronne: Osoby często używają mechanizmów obronnych, takich jak projektowanie własnych wad na innych czy  idealizacja samego siebie, aby chronić swoje kruche poczucie własnej wartości.
  • Kultura i społeczeństwo: Wpływ kultury i społeczeństwa może odgrywać rolę w rozwoju narcystycznego zaburzenia osobowości.

Przykłady zachowań narcystycznych

Osoba z narcystycznym zaburzeniem osobowości może przeszkadzać zarówno sobie, jak i innym w różnych aspektach życia. Oto kilka przykładów:

  • Relacje interpersonalne: trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu zdrowych relacji. Skupianie się na sobie, potrzeba podziwu i dominacji mogą prowadzić do wykorzystywania innych ludzi w celu zaspokojenia własnych potrzeb. Osoba ta może być mało empatyczna, a jej zachowanie egoistyczne i manipulacyjne może powodować napięcia i konflikty w relacjach.
  • Praca i sukces zawodowy: Osoby narcystyczne często dążą do osiągnięcia wysokiej pozycji społecznej i sukcesu zawodowego. Jednak ich nadmierna pewność siebie, poczucie wyższości i potrzeba uznania mogą prowadzić do nadmiernego rywalizowania, manipulacji i ignorowania innych ludzi, co może przeszkadzać w tworzeniu zdrowej atmosfery w miejscu pracy.
  • Samorealizacja i rozwój osobisty: trudności w rozwijaniu prawdziwej samoświadomości i realizowaniu swojego pełnego potencjału. Ich skupienie na sobie i potrzeba podziwu mogą prowadzić do unikania trudności, braku samokrytyki i niezdolności do prawdziwego wzrostu osobistego.
  • Emocjonalne bliskości: trudności w nawiązywaniu autentycznych, głębokich i bliskich relacji emocjonalnych. Ich trudności z empatią, skłonność do wykorzystywania innych oraz wysokie oczekiwania wobec siebie i innych mogą przeszkadzać w tworzeniu prawdziwego i satysfakcjonującego związku.


„Leczenie”

Leczenie zaburzeń narcystycznych może być trudne, ponieważ osoby narcystyczne często nie zgłaszają się na terapię dobrowolnie. Niemniej jednak, terapia psychodynamiczna, terapia poznawczo-behawioralna i terapia grupowa mogą być skutecznymi formami leczenia. Celem terapii jest zrozumienie głębokich korzeni narcyzmu, identyfikowanie negatywnych wzorców zachowań i myśli oraz rozwijanie zdrowszych strategii radzenia sobie z własnymi emocjami i relacjami międzyludzkimi. Terapia może również pomóc osobie narcystycznej w rozwijaniu empatii, budowaniu zdrowej samooceny i nabyciu umiejętności komunikacyjnych opartych na szacunku dla innych osób. Ważne jest również wsparcie i zaangażowanie ze strony otoczenia, aby pomóc osobie narcystycznej w procesie leczenia i zmiany.

Autor: Aleksandra Stram